خاک و بستر کشت
خاک و بستر کشت، پایه‌ای‌ترین عامل در کشاورزی و باغبانی هستند. این لایه حیاتی، نه تنها تکیه‌گاه فیزیکی گیاهان است، بلکه منبع اصلی تأمین آب، مواد غذایی و اکسیژن مورد نیاز برای رشد و نمو آن‌ها نیز به شمار می‌رود. درک ویژگی‌ها و نیازهای خاک و بستر کشت، کلید دستیابی به محصولات سالم و پربار است.
ویژگی‌های مهم خاک و بستر کشت
بافت: به نسبت ماسه، سیلت و رس در خاک اشاره دارد. بافت خاک، بر زهکشی، تهویه و ظرفیت نگهداری آب و مواد غذایی تأثیر می‌گذارد.
ساختار: به نحوه قرارگیری ذرات خاک در کنار یکدیگر اشاره دارد. ساختار خاک، بر نفوذپذیری آب و هوا، توسعه ریشه و فعالیت میکروارگانیسم‌ها تأثیر می‌گذارد.
pH: میزان اسیدی یا قلیایی بودن خاک را نشان می‌دهد. pH خاک، بر حلالیت و جذب مواد غذایی توسط گیاهان تأثیر می‌گذارد.
مواد آلی: بقایای گیاهان و جانوران تجزیه شده را شامل می‌شود. مواد آلی، به بهبود ساختار خاک، افزایش ظرفیت نگهداری آب و مواد غذایی و فعالیت میکروارگانیسم‌های مفید کمک می‌کند.
زهکشی: توانایی خاک در تخلیه آب اضافی را نشان می‌دهد. زهکشی مناسب، از غرقابی شدن ریشه‌ها و بروز بیماری‌های قارچی جلوگیری می‌کند.
تهویه: میزان هوای موجود در خاک را نشان می‌دهد. تهویه مناسب، به ریشه‌ها اجازه می‌دهد تا به اکسیژن کافی دسترسی داشته باشند.
مواد غذایی: شامل عناصر ماکرو (نیتروژن، فسفر، پتاسیم) و میکرو (آهن، روی، منگنز) است که برای رشد و نمو گیاهان ضروری هستند.
انواع خاک و بستر کشت
شنی: زهکشی و تهویه خوبی دارند، اما ظرفیت نگهداری آب و مواد غذایی آن‌ها پایین است.
رسی: ظرفیت نگهداری آب و مواد غذایی بالایی دارند، اما زهکشی و تهویه آن‌ها ضعیف است.
لومی: ترکیبی از ماسه، سیلت و رس هستند و ویژگی‌های متعادلی دارند.
پیت ماس: ظرفیت نگهداری آب بالایی دارد و برای اصلاح خاک‌های شنی مناسب است.
کوکوپیت: از الیاف نارگیل تهیه می‌شود و زهکشی و تهویه خوبی دارد.
پرلیت: ماده‌ای آتشفشانی است که به بهبود زهکشی و تهویه خاک کمک می‌کند.
ورمیکولیت: ماده‌ای معدنی است که ظرفیت نگهداری آب و مواد غذایی بالایی دارد.
نکات مهم در استفاده از خاک و بستر کشت
قبل از کاشت هر گیاه، باید نوع خاک یا بستر کشت مناسب را انتخاب کرد.
pH خاک باید در محدوده مناسب برای گیاه مورد نظر باشد.
خاک باید دارای زهکشی و تهویه مناسب باشد.
خاک باید حاوی مواد غذایی کافی برای رشد گیاه باشد.
می‌توان با استفاده از کودهای آلی و شیمیایی، مواد غذایی مورد نیاز گیاه را تأمین کرد.
آزمایش خاک به صورت دوره‌ای، به شناسایی کمبودها و مشکلات احتمالی کمک می‌کند.
